Door Romée Wolter en Emmanuela Akala
Wanneer en door wie mag een verdachte worden aangehouden?
Als er een strafbaar feit is gepleegd, mag de politie een verdachte aanhouden. Volgens artikel 27 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) is iemand verdachte wanneer uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit. Dit betekent dat een politieagent niet op basis van intuïtie iemand kan aanhouden. Een redelijk vermoeden kan bijvoorbeeld ontstaan door verdachte gedragingen, waarnemingen van opsporingsambtenaren, getuigenverklaringen of tips die bij de politie zijn binnengekomen.
Ook burgers mogen onder bepaalde voorwaarden een verdachte aanhouden, dit wordt een burgerarrest genoemd (artikel 53 Sv). Dit is alleen toegestaan bij een heterdaad situatie. Hierbij gelden specifieke regels: de verdachte moet direct worden overgedragen aan de politie, er mag alleen zoveel dwang worden toegepast als nodig is om te voorkomen dat de verdachte vlucht en er zijn grenzen aan het geweld dat mag worden gebruikt.
Rechten bij een aanhouding
Bij een aanhouding gelden bepaalde rechten om een eerlijk proces te waarborgen. Een verdachte heeft het recht om te weten waarvan hij wordt verdacht en is niet verplicht vragen te beantwoorden, hij heeft namelijk zwijgrecht. Het kan verstandig zijn om hiervan gebruik te maken totdat er met een advocaat is gesproken, omdat alles wat er wordt gezegd later tegen de verdachte kan worden gebruikt.
Zowel vóór als tijdens het verhoor heeft een verdachte het recht op juridisch advies van een advocaat. Als de (hulp)officier van justitie beslist dat de verdachte langer op het politiebureau moet blijven, mag een familielid of huisgenoot hierover worden geïnformeerd. Daarnaast bestaat het recht om bepaalde stukken in te zien, mits deze beschikbaar zijn.
Duur van het verblijf op het politiebureau
Hoe lang iemand op het bureau mag worden vastgehouden, hangt af van de ernst van het strafbare feit. In principe geldt een maximum van 9 uur voor onderzoek. Als langer vasthouden nodig wordt geacht, kan de rechter hierover beslissen. Wanneer een verdachte het hier niet mee eens is, kan een advocaat uitleggen welke mogelijkheden er zijn.
Bijstand door een advocaat
Een belangrijk recht bij een verhoor is juridische bijstand door een advocaat. Of de kosten hiervoor zelf moeten worden betaald, hangt af van de ernst van het strafbare feit. Bij ernstige feiten, zoals misdrijven waarop een straf van 12 jaar of meer staat of zaken waarbij voorlopige hechtenis mogelijk is, wordt kosteloos een advocaat geregeld. Bij minder ernstige feiten kan nog steeds voor een advocaat worden gekozen, maar dan zijn de kosten voor eigen rekening.
Dit recht geldt zowel vóór, tijdens als na het verhoor. Vooraf kan een advocaat uitleg en juridisch advies geven over het strafbare feit, het verloop van het verhoor en de rechten en plichten van de verdachte. Ook kan de advocaat contact opnemen met familie of een werkgever. Het gesprek met een advocaat is vertrouwelijk.
Tijdens het verhoor kan de advocaat vragen stellen, opmerkingen maken, om een onderbreking verzoeken, controleren of er sprake is van druk of het melden als de verdachte niet in staat is om verhoord te worden vanwege de gezondheidstoestand.
Na afloop kan samen met de advocaat het proces-verbaal van het verhoor worden gecontroleerd op onjuistheden.
Wat gebeurt er na het verhoor?
Na het verhoor beslist de officier van justitie over de verdere afhandeling van de zaak. Dit kan op verschillende manieren:
- Seponeren: Er volgt geen vervolging. Soms worden hier voorwaarden aan verbonden. Bij het niet naleven hiervan kan alsnog een rechtszaak volgen.
- Strafbeschikking: De officier van justitie kan een straf opleggen, zoals een geldboete, werkstraf, rijontzegging of gedragsmaatregel.
- Transactie: Een voorstel om bijvoorbeeld een geldbedrag of schadevergoeding te betalen. Als hiermee akkoord wordt gegaan, volgt geen rechtszaak.
- Dagvaarding: De zaak wordt voorgelegd aan de rechter. In de dagvaarding staat waarvan de verdachte wordt beschuldigd en wanneer en waar de zaak wordt behandeld.
Heeft u een vraag die hiermee te maken heeft? Wij helpen u graag verder met gratis juridisch advies! U kunt uw vraag mailen naar info@rechtswinkelbest.nl, een afspraak maken via onze website of binnenlopen tijdens het wekelijkse inloopspreekuur op zaterdagochtend van 10:30 tot 12:00 uur in buurthuis Kadans te Best.